در مطالعه حاضر 4 مدل بهینه‌سازی شامل یک مدل جهت کمینه‌سازی میزان خطای برآوردی کاهش عملکرد محصول در شرایط کم آبیاری و سه مدل جهت تخصیص بهینه آب به الگوی کشت شبکه آبیاری حمیدیه در سال آبی 95-94 که شامل محصولات گندم، جو، برنج، لوبیا، کلزا، کنجد، کلم، خیار، گوجه و سبزیجات است، می‌باشد. نتایج مدل اصلاح ضرایب نشان داد که ضرایب مرحله‌ای اصلاح‌شده حساسیت به تنش آبی خطای برآوردی بسیار کمتری نسبت به ضرایب حساسیت مرحله‌ای ارائه شده در مطالعات پیشین دارند. در مدل تخصیص بهینه آب با استفاده از الگوریتم ژنتیک با رتبه‌بندی نامغلوب نتایج در قالب سه سناریو مورد بررسی قرار گرفت. در سناریوی اول جواب با بیشترین میزان نسبت درامد به هزینه، در سناریوی دوم جواب با بیشترین میزان مجموع کارایی مصرف آب نسبی و در سناریوی سوم نقطه بهینه نهایی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد در تخصیص بهینه آب میزان مجموع کارایی مصرف آب نسبی نسبت به وضعیت فعلی حداقل 9% افزایش و میزان آب مصرفی شبکه حداقل 107 میلیون متر مکعب کاهش می‌یابد. در میان سناریوهای مورد بررسی، سود اقتصادی در سناریوهای اول و سوم به ترتیب 3 و 2 درصد نسبت به وضعیت فعلی افزایش و در سناریوی دوم 2% کاهش می‌یابد. در تمامی سناریوها افزایش سطح کشت به میزان حداقل 180 هکتار رخ می‌دهد. در مدل تخصیص بهینه آب با هدف افزایش سود اقتصادی میزان مصرف آب 4/25 میلیون مترمکعب کاهش و سود اقتصادی 25% افزایش می‌یابد. همچنین 9/27 درصد اراضی که اکنون آیش هستند، احیا می‌گردند. در چهارمین مدل بهینه‌سازی، تخصیص بهینه آب با هدف افزایش کارایی مصرف آب نسبی صورت گرفته است. نتایج نشان داد که افزایش 3 درصدی مجموع کارایی مصرف آب نسبی همراه با 3/22 % افزایش سود اقتصادی همراه است. این در حالی است که میزان آب مصرفی در این مدل با میزان آب مصرفی در شرایط فعلی برابر است. در کل می‌توان نتیجه گرفت که استفاده از فن بهینه‌سازی در مسائل مدیریتی منابع آبی می‌تواند راهکاری موثر و کارا در راستای تخصیص آب به نیاز بخش کشاورزی به آب باشد.

بررسی های انجام شده نشان می دهد عبور آب از یک میدان مغناطیسی، بـا تـاثیر بـر روی رفتـار کلـی مولکـول هـای آب منجـر بـه تغییراتـی درخصوصیات آب (از جمله افزایش قابلیت حل برخی ترکیبات و کاهش کشش سطحی آب) می شود. این پژوهش به‌منظور مطالعه اثر آب شور مغناطیسی بر گرفتگی قطره چکان ها و برخی پارامتر های فیزیکی و شیمیایی خاک در آبیاری قطره ای تحت کشت گیاه آفتابگردان ، در شش تیمار شامل دو تیمار آب آبیاری(فاکتورW) که آب مغناطیسی و آب غیرمغناطیسی به عنوان عامل اصلی بودند و سه سطح شوری(فاکتور S) شامل آب رودخانه کارون، آب با شوری 4 و آب با شوری 6دسی زیمنس بر متر به عنوان عامل فرعی بودند. طرح آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب بلوک کاملا تصادفی و با سه تکرار انجام شد. طرح درمزرعه شماره یک دانشکده مهندسی علوم آب در دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد.با توجه به نتایج این پژوهش گرفتگی در تیمار شاهد غیر مغناطیسی 5/4%، تیمار آب شاهد مغناطیسی4/95 %، تیمار آب غیر مغناطیسی با شوری4( dS/m) 16/92 % ، تیمار آب مغناطیسی با شوری4( dS/m)%10 /86 ، تیمار آب غیر مغناطیسی با شوری6( dS/m) 17/51 % و تیمار آب مغناطیسی با شوری6( dS/m) 11/03 % بوده است. بررسی ها نشان داد که در تیمارهای مغناطیسی گرفتگی کمتر از تیمارهای غیر مغناطیسی بود. آب مغناطیسی سبب کاهش ضریب تغییرات ساخت قطره چکان ها، افزایش ضریب یکنواختی قطره چکان ها و کاهش ضریب تغییرات دبی قطره چکان هاشد. همچنین آب مغناطیسی سبب کاهش19/07 % هدایت الکتریکی خاک (P˂0.01) ، 15/64 % کلسیم (P˂0.01) ،19/76% منیزیم(P˂0.01)،26/13% سدیم (P˂0.01)، 34/92 % پتاسیم (P˂0.01)، 24/11 % کلر (P˂0.01) ،59/18 % کربنات (P˂0.01) و16/48 % سولفات خاک (P˂0.01) شده است.نتایج نشان داد که آب مغناطیسی تاثیر معناداری در سطح (P˂0.05) اسیدیته، بی کربنات ، تخلخل موثر، نگهداشت ویژه خاک و میزان رطوبت اطراف قطره چکان ها نداشته است. احتمالا علت کاهش این عناصر در آبیاری با آب مغناطیسی، حلالیت بالاتر آب مغناطیسی نسبت به آب معمولی است که سبب آبشویی خاک می شود.

 اغلب مناطق کشور با افت کمی و کیفی منابع آب کشاورزی روبرو هستند. به دلیل گسترش روز افزون کشت‌های گلخانه‌ای و اهمیت محصول خیار گلخانه ای، به منظور ارزیابی اثر همزمان تنش های شوری و آبی بر رشد و عملکرد و بهره وری آب مصرفی گیاه خیار آزمایشی با سه سطح آبیاری I100، I85 و I70 به ترتیب 100، 85 و 70 درصد نیاز آبی گیاه، سه تیمار شوری S1، S2 و S3 به ترتیب 5/2 به عنوان شاهد، 5/3 و 5/4 دسی زیمنس بر متربه صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح کاملا تصادفی و با پنج تکرار در کشت بدون خاک گلخانه ای و در گلخانه دانشکده کشاورزی در پاییز و زمستان 1395 در اهواز اجرا شد. عملکرد و شاخص های کمی عملکرد (متوسط وزن، طول و قطر میوه) در طول آزمایش اندازه گیری شدند. تجزیه و تحلیل داده های مربوط به عملکرد و شاخص های عملکرد و شاخص های رشد گیاه نشان داد که اثر متقابل تنش آبی و شوری بر صفات مورد مطالعه به جز عملکرد میوه، تعداد میوه و وزن تر ریشه معنی دار نبود، اما با افزایش تنش آبی و شوری، میانگین صفات مورد بررسی کاهش یافت. بیشترین مقدار عملکرد خیار در تیمار S1I100 با حدود 05/8 کیلوگرم و کمترین در تیمار S3I70 با حدود 22/4 کیلوگرم به دست آمد. بیشترین مقدار کارایی مصرف آب مربوط به تیمار S1I100 با حدود 34/71 کیلو گرم بر متر مکعب و کمترین مقدار آن مربوط به تیمار S3I85 با حدود 24/52 کیلوگرم بر متر مکعب بود. منحنی های هم محصول نشان می دهد که با افزایش مقدار آبیاری، می توان از آب های با سطح شوری بالاتر تا 5/3 بدون تغییر در عملکرد خیار گلخانه ای استفاده نمود.

این تحقیق به‌منظور بررسی عملکرد باگاس نیشکر در کنترل گرفتگی پوشش‌های مصنوعی زهکش‌های زیرزمینی، در آزمایشگاه مدل‌های فیزیکی دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز از بهمن 94 تا شهریور 95 انجام شد. برای انجام این آزمایش از یک مدل فیزیکی به طول 120، عرض 40 و ارتفاع 150 سانتی‌متر که ترانشه زهکشی را شبیه‌سازی می‌کرد استفاده شد. باگاس نیشکر با خاک با نسبت حجمی 30 به 70 ترکیب گردید و در اطراف پوشش زهکشی کارگذاری شد و به مدت 2000 ساعت جریان به‌صورت پیوسته برقرار شد. در حالت دیگر، آزمایش یادشده بدون حضور باگاس دور پوشش تکرار شد. خاک و آب مورداستفاده از خاک‌های آهکی منطقه رامهرمز و آب آبیاری این منطقه تهیه شد. جریان ورودی از ابتدای مطالعه تا انتها به‌صورت پیوسته از سیستم عبور می‌کرد. در ابتدا هر سه روز یک‌بار و در ادامه هر پنج روز یک‌بار از خروجی لوله زهکش نمونه‌برداری شد. سپس میزان اسدیته، میزان هدایت الکتریکی، کلسیم، منیزیم، پتاسیم، سدیم، کربنات و بی‌کربنات تعیین گردید. همچنین دبی و هدایت هیدرولیکی و تغییرات سطح ایستابی نیز هر 10 روز یک‌بار ثبت گردید.
نتایج نشان داد دبی خروجی در خاک آهکی مورداستفاده در مدت‌زمان آزمایش در حالتی که باگاس نیشکر دور پوشش لوله زهکش قرار داده شد، از 1/1 لیتر بر دقیقه در روز اول اندازه‌گیری به 78/0 لیتر بر دقیقه در روز هفتادم اندازه‌گیری، یعنی حدود 29 درصد کاهش یافت. درحالی‌که دبی خروجی در حالتی که باگاس دور پوشش زهکش وجود نداشت، از 1 لیتر بر دقیقه در روز اول اندازه‌گیری به 48/0 لیتر در دقیقه در روز هفتادم اندازه‌گیری، یعنی حدود 52 درصد کاهش یافت. درواقع باگاس نیشکر توانست 23 درصد از کاهش دبی را کنترل کند. همچنین نتایج حاکی از آن بود که قرار دادن لایه‌ای از باگاس دور پوشش لوله زهکش تاثیری بر میزان اسیدیته و هدایت الکتریکی زهاب خروجی نداشته است. نتایج آزمون T-test زوجی در این تحقیق نشان داد اختلاف غلظت کلسیم ورودی و خروجی و همچنین اختلاف غلظت منیزیم ورودی و خروجی زهاب در حضور و عدم حضور باگاس نیشکر دور پوشش لوله زهکش، دارای تفاوت معناداری در سطح 95 درصد بوده است و باگاس باعث افزایش غلظت کلسیم و منیزیم خروجی شد.
 

 استفاده از سیستم های آبیاری تحت فشار و بالاخص قطره ای، یکی از رویکردهای مهم جهت استفاده بهینه از آب و افزایش کارایی مصرف آب در راستای کنترل و حل مشکل بحران روز افزون آب در کشور ما می باشد. همچنین ارائه رهنمودهایی برای طراحی بهتر و دقیق تر جهت دستیابی به راندمان های بالاتر آبیاری از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این تحقیق با هدف ارزیابی فنی سیستم های آبیاری قطره ای تحت اثر شیب های متفاوت به بررسی 5 باغ مجهز به سیستم آبیاری قطره ای با استفاده از قطره چکان داخل خط و با حساسیت نسبی نسبت به فشار پرداخته شده است. و در طی این بررسی به مقایسه میانگین سطح خیس شده، سطح سایه انداز، دبی قطره چکان ها، ضریب یکنواختی، یکنواختی توزیع آب، راندمان پتانسیل کاربرد آب، راندمان واقعی کاربرد آب در ربع پایین و میانگین فشار کارکرد در سیستم تحت شیب های مختلف پرداخته شده است و مشخص گردید که با افزایش میزان شیب از 6 % به 24 % ، مساحت خیس شده از 1/18 % به 8 % ، سطح سایه انداز از 53 % به 30 % ، ضریب یکنواختی کریستیان سن از 94 % به 92 % ، مقدار یکنواختی توزیع از 92 % به 86 % ، یکنواختی ریزش قطره چکان ها از 84 % به 78 % و میزان راندمان پتانسیل کاربرد ربع پائین از 76 % به 70 % کاهش یافت. همچنین میانگین دبی قطره چکان ها از 45/3 به 14/4 لیتر در ثانیه و میانگین فشار کار سیستم از 8/9 به 4/15 متر افزایش یافت. مشخص گردید که کلیه پارامترهای مذکور به جز میانگین فشار کارکرد به طور نسبی با افزایش میزان شیب، کاهش یافت در صورتی که میانگین فشار کارکرد افزایش نسبی را نشان میدهد.

 در این تحقیق 11080هکتار از اراضی دشت ایذه در شمال شرق اهواز، مرکز استان خوزستان از لحاظ روش¬های آبیاری مورد بررسی قرار گرفته است. بدین جهت با مطالعه روش¬های موجود ارزیابی تناسب اراضی جهت تعیین مکان¬های مناسب برای سه روش آبیاری سطحی، بارانی، قطره¬ای و در نظر گرفتن اطلاعات موجود دو روش پارامتریک استوری و ریشه دوم برای مطالعه انتخاب گردیدند. بنابراین با مبنا قرار دادن مطالعات خاکشناسی نیمه تفضیلی منطقه و استخراج هشت پارامتر شیب، بافت، عمق، شوری، زهکشی، شوری آب، قلیائیت آب و سرعت باد مکان¬های مستعد جهت روش¬های آبیاری تعیین گردید. بعد از تعیین نهایی پارامترهای مذکور و در نظر گرفتن امتیاز مربوطه شناخت قابلیت آبیاری(Ci) محاسبه و عرصه¬های مناسب برای روش¬های مختلف آبیاری استخراج شد. نتایج حاکی از آن است که در دشت ایذه آبیاری قطره¬ای برای 7451 هکتار (67%) از اراضی با تناسب بالا(S1) می¬باشد. همچنین منطقه بسیار مناسب برای آبیاری بارانی موجود نمی¬باشد. برای آبیاری سطحی 6300 هکتار (57 %) بسیار مناسب می¬باشد. در مقایسه سیستم¬های آبیاری به دلیل اینکه آبیاری قطره¬ای از شاخص قابلیت آبیاری بالاتری برخوردار بود به عنوان مناسب¬ترین سیستم آبیاری پیشنهاد شد. از جمله مهم¬ترین عوامل محدود کننده در این منطقه کیفیت آب آبیاری (شوری)، بافت و عمق خاک می¬باشد.

 بهره‏برداری از منابع آب زیرزمینی و استفاده از آن جهت مصارف کشاورزی مستلزم شناخت کمیت و به‌ویژه کیفیت آن می‏باشد. زیرا منابع آب دریافت‌کنندگان نهایی آلودگی به‌دست‌آمده از فعالیت‏های مختلف انسانی هستند. در مطالعه موردی انجام پذیرفته، آنالیز کیفی بر اساس داده‏های موجود در چهارده حلقه چاه مشاهده‏ای کیفی در دشت میان‏آب شوشتر، استان خوزستان و نمونه‏های به‏دست‏آمده از سال آبی 93-1392 با ترسیم نمودار ویلکاکس صورت گرفت. نتایج نشان داد که آب زیرزمینی دشت میان‏آب شوشتر کلروره بوده و آب زیرزمینی این دشت ازنظر کشاورزی در کلاس C3S1 و C4S2قرار داشت و حاکی از کاهش کیفیت آب برای کشاورزی است. مدل‌سازی یکی از روش‏های غیرمستقیم مطالعه منابع آب زیرزمینی است که به علت کارایی بالا و هزینه کمتر نسبت به روش‏های دیگر در حال حاضر توجه زیادی را به خود جلب نموده است. مطالعه حاضر به‌منظور شبیه‏سازی کیفی آب‌های زیرزمینی دشت میان‏آب شوشتر با استفاده از مدل‏های MODFLOW و MT3DMS نرم‏افزار AquaGMS صورت گرفته است. منطقه موردمطالعه 2/453 کیلومترمربع مساحت دارد که به یک‌لایه با 3200 سلول با ابعاد 500×500 تقسیم‌شده است. مدل کمی تهیه‌شده در حالت پایدار در یک دوره یک‏ماهه(مهر88) و برای حالت ناپایدار برای یک دوره یک‏ساله از مهر 88 تا شهریور 89 با 4 دوره تنش و هر دوره تنش یک گام زمانی، اجرا و واسنجی شد. در مرحله صحت سنجی نیز مدل به‌خوبی اجرا شد.تحلیل حساسیت مدل در حالت ناپایدار نسبت به پارامترهای مختلف نشان می‏دهد که بیشترین حساسیت مدل به نسبت به هدایت هیدرولیکی است، میزان پمپاژ، نرخ تغذیه سطحی و آبدهی ویژه در درجات بعدی قرار دارند. شبیه‏سازی کیفی برای یون کلر در حالت ناپایدار در یک دوره یک‏ساله از مهر 88 تا شهریور 89 انجام‌شده است. سه سناریو برای شبیه‏سازی کیفی تعریف شد: 1- پیش‏بینی تغییرات غلظت یون کلر در حالت دو برابر شدن غلظت آب تغذیه‌کننده، 2- پیش‏بینی تغییرات غلظت یون کلر در حالت افزایش 10 درصدی میزان پمپاژ از چاه‏های بهره‏برداری و 3- پیش‏بینی تغییرات غلظت یون کلر در حالت کاهش 10 درصدی میزان پمپاژ از چاه‏های بهره‏برداری. نتایج هر سه سناریو نشان داد که میزان غلظت کلر محاسباتی بیشتر از میزان غلظت کلر موجود در چاه‏های مشاهداتی کیفی است.

 در این تحقیق اثر جاذب ساقه گندم اصلاح شده در دو اندازه ذرات (250-125) میکرومتر و کوچکتر از 125 میکرومتر بر حذف نیترات از آب‌های آلوده با استفاده از آزمایش‌های جذب ناپیوسته بررسی گردید. اثر عواملی مانند pH، زمان تعادل، جرم بهینه جاذب و غلظت نیترات اولیه روی جذب نیترات مطالعه شد. pH بهینه برای هر دو اندازه ذرات 4 به دست آمد. با افزایش pH محلول از 2 تا 4، راندمان حذف در اندازه ذرات (250-125) میکرومتر از 60 به 67 درصد رسید و ظرفیت جذب از 01/3 به 35/3 میلی‌گرم بر گرم افزایش یافت در حالی‌که، با افزایش pH از 4 تا 10، راندمان حذف از 67 به 46 درصد و ظرفیت جذب از 35/3 به 30/2 کاهش یافت. برای اندازه ذرات کوچکتر از 125 میکرومتر، با افزایش pH محلول از 2 تا 4، راندمان حذف از 65 به 72 درصد رسید و ظرفیت جذب از 25/3 به 64/3 افزایش یافت در حالی‌که، با افزایش pH از 4 تا 10، راندمان حذف از 72 به 50 درصد و ظرفیت جذب از 64/3 به 50/2 کاهش یافت. زمان تعادل برای هر دو اندازه ذرات برابر 3 ساعت به دست آمد. با افزایش غلظت نیترات اولیه از 5 تا 120 میلی‏گرم بر لیتر، راندمان جذب(%) در جاذب ساقه گندم اصلاح شده در اندازه ذرات (250-125) میکرومتر و اندازه ذرات زیر 125 میکرومتر برابر با (73-53) و (79-60)؛ و ظرفیت جذب به ترتیب (29/21-22/1) و (22/24-32/1) میلی‌گرم بر گرم به‌دست آمد. با افزایش جرم جاذب از 05/0 تا 3/0 گرم، در زمان تعادل، pH بهینه، راندمان جذب در جرم 15/0 گرم جاذب ساقه گندم اصلاح شده در اندازه ذرات (250-125) میکرومتر و اندازه ذرات زیر 125 میکرومتر حداکثر مقدار 67% و 72% به دست آمد. فرآیند جذب با مدل سینتیک لاگرگرن و داده های جذب با ایزوترم فروندلیچ مطابقت بیشتری داشت. بر مبنای نتایج استنتاج شده از آزمایش‌های جذب ناپیوسته می‌توان بیان کرد که جاذب ساقه گندم اصلاح شده می‌تواند به عنوان یک ماده ارزان قیمت و موثر برای حذف نیترات از محلول‌های آبی استفاده شود.

 این تحقیق با هدف توسعه یک مدل برنامه ریزی غیر خطی چند هدفه به منظور تعیین الگوی کشت و تخصیص آب در سطح شبکه های آبیاری بر اساس توابع تولید و یکنواختی پخش آب انجام گردید.با استفاده از داده ها و اطلاعات شبکه آبیاری مارون، مدل توسعه یافته اجرا و نتایج مورد ارزیابی قرار گرفت.نتایج نشان داد که در بین محصولات الگوی کشت شبکه ،کنجد بیشترین مقدار شاخص بهره وری سود خالص به حجم آب مصرفی و ذرت دانه ای کمترین مقدار شاخص را دارا می باشد. در شرایط نرمال و برای الگوی کشت بهینه شبکه ،مقدار این شاخص برای این دو محصول بترتیب 10223 و 535 ریال برمتر مکعب برآورد گردید . بیشترین سطح زیر کشت در شرایط خشکسالی و ترسالی مربوط به کلزا و کنجد به ترتیب 9618و 9704 هکتار تعیین گردید . محاسبات بیانگر آن است که در شرایط خشکسالی می توان با مدیریت الگوی کشت ، مقدار شاخص بهره وری کلی شبکه را به 13024 ریال بر متر مکعب رساند. یافته های تحقیق نشان داد ، با اجرای الگوی کشت بهینه و اعمال مناسب کم آبیاری می توان شاخص بهره وری شبکه آبیاری و ارزش اقتصادی واحد آب مصرفی را در دوره های مختلف آبی در حد مناسبی تثبیت نمود . در این راستا با مدیریت درتوع و سطح زیر کشت محصولات زراعی و تخصیص منابع آب سطحی ، اختلاف مقدار کمی این شاخص در شرایط آبی ترسالی و خشکسالی برای شبکه مورد مطالعه به حداقل رساند.ارزیابی انجام شده نشان داد که مدل توسعه یافته در تعیین الگوی کشت و تخصیص بهینه آب در شرایط مختلف آبی کارآیی مطلوبی داشته و از این رو کاربرد آن به منظور بهبود بهره وری آب مصرفی ، ارتقای سطح درآمد بهره بردارن محلی و فراهم نمودن امکان توسعه و مدیریت پایدار منابع آب در سطح شبکه های آبیاری قابل توصیه می باشد. در بررسی سازگاری الگوهای کشت پیشنهادی با شرایط فرهنگی و اجتماعی منطقه مورد مطالعه با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی ، الگو های کشت نسبت به حالت فعلی سازگارترند.

ذرت یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین محصولات زراعی است از آنجا که جمعیت جهان رو به افزایش است، تولید محصولات کشاورزی هم باید بیش‌تر شود تا جوابگوی نیاز بشر باشد اما کمبود آب یکی از مهم‌ترین فاکتورهای محدود کننده محصولات کشاورزی در جهان است. روش های مختلف کم آبیاری، راه حل مناسب برای صرفه جویی در آب آبیاری است. جهت ارزیابی شاخص‌های فیزیولوژیک و کارایی مصرف آب گیاه ذرت تحت مدیریت کم آبیاری آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در مزرعه آزمایشی شماره 2 دانشکده کشاورزی در سال 1391 در فصل تابستان به اجرا در آمد. تیمارها شامل تامین 100، 75 و 50 درصد نیاز آبی گیاه ذرت بود. در این آزمایش جهت بررسی میزان مشارکت آب زیرزمینی در تامین نیاز آبی گیاه در شرایط تنش خشکی، عمق سطح ایستابی در عمق 70 سانتی متری از سطح خاک ثابت نگه داشت شد به این منظور جهت کشت گیاه ذرت و ثابت نگه داشتن سطح ایستابی از لایسیمتر استفاده شد لذا یک تیمار هم با مقدار 100 درصد نیاز آبی گیاه بدون حضور سطح ایستابی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که هرچه میزان تنش آبی بیش‌تر شود عملکرد گیاه کاهش می‌یابد همچنین نشان داد که درصد مشارکت آب زیرزمینی در تیمار 100 درصد نیازآبی برابر 3/7 درصد، در تیمار 75 درصد برابر 6/24 درصد و در تیمار 50 درصد میزان مشارکت به 6/35 درصد رسید. تاثیر تنش خشکی بر بهره وری آب برای عملکرد دانه و ماده خشک ذرت در سطح 5 درصد معنی دار شد و نشان داد که تنش سبب افزایش بهره وری آب شده است در نهایت هم با بررسی شاخص‌های فیزیولوژیکی این نتیجه به‌دست آمد که تنش خشکی سبب کاهش مقدار غلظت کلروفیل برگ، هدایت روزنه ای و سرعت فتوسنتز شده است و میزان این شاخص ها با افزایش سن گیاه روند کاهشی نشان می‌دهد یعنی از هفته هشتم پس از کشت هرچه به انتهای زمان کشت ذرت نزدیک ‌شویم میزان این شاخص‌ها کاهش می‌یابد.

چکیده:
بهره برداری از منابع آب طبیعی و استفاده از آن جهت مصارف شرب و کشاورزی مستلزم شناخت کمیت و به ویژه کیفیت آن می باشد. زیرا منابع آب دریافت کنندگان نهایی آلودگی به دست آمده از فعالیت‌های مختلف انسانی هستند. در مطالعه توصیفی و موردی انجام پذیرفته، آنالیز کیفی براساس داده‌های موجود در ایستگاه‌های شوشتر و بندقیر واقع در رودخانه گرگر استان خوزستان و نمونه‌های به دست آمده از سال آبی 1382 تا 1391 با ترسیم نمودارهای پایپر و ویلکوکس و مقایسه با استانداردهای معتبر آنالیز کیفی آب صورت پذیرفت و بمنظور بررسی ساختار همبستگی و ارتباط میان متغیرها از روش آنالیز مولفه های اصلی (PCA) و برای تعیین روند در داده‌ها از آزمون من کندال و شیب خط رگرسیون استفاده شد. همچنین شبیه‌سازی آمونیوم و نیترات توسط مدل QUAL2KW در ماه‌های سال 1391 انجام گرفت و به منظور انجام صحت‌یابی نتایج مدل مقادیر R² و خطای مطلق محاسبه گردید. نتایج نشان داد که آب رودخانه گرگر به سمت کلریده میل می کند. آب این رودخانه از نظر کشاورزی در ابتدای رودخانه در کلاس C₃-S₂ و در انتهای رودخانه در کلاس C₄-S₃ قرار داشت و حاکی از کاهش کیفیت آب برای کشاورزی و آبیاری در انتهای رودخانه بود و علت آن ورود آلاینده‌ها به داخل رودخانه می‌باشد. بررسی روند پارامترهای کیفی نشان داد که پارامترهای باقیمانده املاح، هدایت الکتریکی، بی‌کربنات، کلر، کلسیم، دارای روند صعودی و معنی دار و پارامترهای اسیدیته و دبی جریان نیز دارای روند نزولی و معنی دار در سطح 99 درصد می‌باشند و در طول مسیر رودخانه به دلیل ورود آلاینده‌ها به داخل رودخانه از کیفیت آب رودخانه برای کشاورزی کاسته می‌شود. نتایج PCA نشان داد مهم ترین پارامترهای کیفیت آب در رودخانه گرگر، پارامترهای SAR، SO₄ و HCO₃ می باشند که با توجه به نوع کاربری اراضی منطقه مورد مطالعه، که شهری و کشاورزی می‌باشد، بیانگر این مهم بود که استفاده از مواد حاصلخیز کننده و کودهای در کشاورزی و همچنین ورود فاضلاب شهری شوشتر به رودخانه گرگر سبب تعیین این سه عمل بعنوان مهم ترین پارامترها در تعیین کیفیت آب این رودخانه شده است. همچنین نتایج شبیه سازی و صحت سنجی نشان داد علی رغم وجود داده‌های اندک موجود، مدل QUAL2KW بخوبی توانست پارامترهای NH₄ و NO₃ را شبیه سازی کند، که نتایج حاصل بیانگر مناسب بودن پارامترهای شبیه سازی شده برای کشاورزی بوده و بیشترین بار آلودگی رودخانه به دلیل ورود پساب زهکش‌های کشاورزی و پرورش ماهی می‌باشد.
 

طراحی صحیح و اصولی یکی از عوامل مهم در توسعه و بهبود سیستم‌های آبیاری تحت‌فشار است. این پژوهش با هدف ارزیابی سیستم آبیاری قطره‌ای اجرا شده در کشت و صنعت شهید رجایی شهرستان دزفول، با استفاده از روش مریام‌-‌کلر انجام گردید. برای این منظور تعداد شش سیستم تحت پوشش سیستم آبیاری قطره ای انتخاب شد. این سیستم‌ها از نظر آرایش لوله فرعی و دبی اسمی قطره‌چکان‌ها باهم متفاوت بودند. قطره‌چکان‌های به‌کار رفته در این سیستم‌ها خودتنظیم‌کننده فشار با دبی2/2، 4 و 8 لیتر در ساعت، میکروجت ‌68 لیتر در ساعت با آرایش‌های دم‌خوکی و موازی بودند. برای ارزیابی سیستم‌های آبیاری، از پارامترهای ضریب یکنواختی کریستیانسن (CU)، یکنواختی پخش (EU)، راندمان پتانسیل کاربرد ربع پایین (PELQ)، راندمان واقعی کاربرد ربع پایین (AELQ) استفاده گردید. مقادیر متوسط پارامترهای فوق در سیستم‌های ارزیابی شده به ترتیب 12/95، 68/91، 51/82 و 68/91 درصد به‌دست آمد. از بین سیستم‌های ارزیابی شده، سیستم A5 از قطعه 110، با آرایش دم‌خوکی و قطره‌چکان‌های 8 لیتر در ساعت به عنوان بهترین سیستم از لحاظ پارامترهای اندازه‌گیری شده، انتخاب شد که مقادیر ضریب یکنواختی کریستیانسن، راندمان یکنواختی پخش، راندمان پتانسیل کاربرد ربع پایین، راندمان واقعی کاربرد ربع پایین برای سیستم مذکور به ترتیب 98، 8/95، 22/86 و 8/95 درصد بدست آمد. مقادیر یکنواختی پخش بدست آمده برای سیستم‌های ارزیابی شده در رده "عالی" قرار داشتند. اختلاف کم مقادیر راندمان پتانسیل کاربرد ربع پایین و راندمان واقعی کاربرد ربع پایین نشان دهنده مدیریت خوب این سیستم‌ها و طراحی مناسب آن‌ها می‌باشد.

این تحقیق به‌منظور مطالعه انسداد شیمیایی و تاثیر آن بر عملکرد هیدرولیکی قطره‌چکان‌های مورد استفاده در آبیاری قطره‌ای، در چهار تیمار قطره‌چکان‌های خودتنظیم‌کننده (نتافیم و میکروفلاپر) و غیرخودتنظیم‌کننده (مهر و گلدانی) و سه تیمار دبی 8، 4 و 2 لیتردرساعت انتخاب و با استفاده از آب کارون در مزرعه تحقیقاتی شماره یک دانشگاه شهید چمران اهواز انجام گرفت. آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کاملا تصادفی در 31 آبیاری با دور آبیاری دو روز و فشار کارکرد 5/1 اتمسفر انجام پذیرفت. مثبت بودن ضریب لانژلیر محاسبه شده رسوب‌گذاری یون‌های مستعد ترسیب آب را محتمل می‌داند. نتایج نشان داد که کاهش دبی در تیمار قطره‌چکان میکروفلاپر 8 و 4 لیتردرساعت بیشتر از سایر تیمارها و در سطح آماری پنج‌درصد معنی‌دار می‌باشد، همچنین تیمار میکروفلاپر 2 لیتردرساعت دارای کمترین کاهش دبی بود. بر اساس مشاهدات میدانی دلیل اصلی کاهش دبی و بالا بودن ضریب تغییرات ساخت، ضریب تغییرات دبی و درصد خطای اندازه‌گیری در تیمار میکروفلاپر 8 و 4 لیتر در ساعت، بیرون‌زدگی دیافراگم سیلیکونی به‌کار رفته در این قطره‌چکان‌ها بوده و ترسیب مواد شیمیایی در این مورد تاثیر به‌سزایی نداشته است. علت مقاومت در برابر انسداد در تیمار میکروفلاپر 2 لیتردرساعت، سرعت زیاد و رژیم متلاطم آب در هنگام خروج است. قطره‌چکان نتافیم در دو آبدهی 8 و 4 لیتردرساعت با وجود گرفتگی معنی‌دار در سطح پنج‌درصد دارای ضریب تغییرات ساخت، ضریب تغییرات دبی و درصد خطای اندازه‌گیری بسیار ناچیز، راندمان یکنواختی پخش و ضریب یکنواختی پخش بسیار بالا می‌باشند. در آزمایش‌ها تیماری که دارای کمترین ضریب تغییرات ساخت بود، کمترین ضریب تغییرات دبی و بیشترین یکنواختی پخش را به خود اختصاص داد. در اکثر تیمارها طی دوره آبیاری مقادیر ضریب تغییرات ساخت، ضریب تغییرات دبی و درصد خطای اندازه‌گیری افزایش و راندمان یکنواختی پخش و ضریب یکنواختی پخش کاهش یافته‌است. درصد کاهش دبی در طول دوره طرح برای تیمارهای نتافیم 8 و 4 لیتر در ساعت، میکروفلاپر 8، 4 و 2 لیتر در ساعت، مهر 8 و 4 لیتر در ساعت و گلدانی 8، 4 و 2 لیتر در ساعت به ترتیب 5/2، 8/5، 8، 8/14، 3/0، 8/2، 1/2، 4/0، 1 و 3/2 درصد بدست آمد. بعد از محاسبه پارامترهای هیدرولیکی تیمارهای قطره‌چکان، با استفاده از جداول و معیارهای موجود اقدام به رده‌بندی و رتبه‌بندی بر اساس مقاومت در برابر گرفتگی و پارامترهای هیدرولیکی تیمارها شد. با توجه به نتایج ارائه شده، تیمار قطره‌چکان گلدانی و نتافیم با آبدهی 8 لیتردرساعت، بصورت توامان از نظر مقاومت در برابر گرفتگی شیمیایی و از نظر پارامترهای ارزیابی هیدرولیکی دارای رتبه بالاتری می‌باشند و به عنوان قطره‌چکان‌های برتر انتخاب می‌شوند.

چکیده:
مدلسازی یکی از روشهای غیر مستقیم مطالعه منابع آبهای زیرزمینی است که به علت کارایی بالا و هزینه کمتر نسبت به روشهای دیگر در حال حاضر توجه زیادی را به خود جذب نموده است. مطالعه حاضر با استفاده ازنسخههای مادفلویPMWIN 5.3 و PMWINPro صورت گرفته است.
منطقه مورد مطالعه شبکه آبیاری و زهکشی دز بوده که در دشت دزفول اندیمشک واقع است.دادههای پایشی آبهای زیرزمینی، لیتولوژیکی، پارامترهای هیدروژئولوژیکی و دادههای بارندگی در مدل مورد استفاده قرار گرفتند مدل دشت دزفول اندیمشک به روز رسانی شده در این تحقیق ، با محدوده 130 ستون و 134 ردیف از نوع مرکز بلوکی وبه ابعاد 500 ×500 متر، که در17420 سلول شبکه بندی گردید .در فرایند تکمیل مدل دشت دزفول اندیمشک برای واسنجی از داده های سال 90-88 و برای صحت سنجی از داده های سال 91-90 استفاده شد و سپس از آن برای پیش بینی سطح آب زیر زمینی و بیلان آن از سال 91 به بعد استفاده گردید(خروجی مدل)، واسنجی مدل به روشAuto calibration و به کمک ماژول pest نرم افزارPMWIN صورت گرفت.
در نهایت با استفاده از این مدل و اطلاعات جمع آوری شده چهار ناحیه مستعد از اراضی شبکه آبیاری و زهکشی دز انتخاب و مورد بررسی قرار گرفت، در این مناطق با اعمال دو گزینه امکان سنجی در جهت تلفیق منابع آب زیر زمینی و سطحی و استفاده بهینه از آنها ، نسبت به حذف نیاز آبی اراضی از آبیاری سطحی و جای گزینی آن با حفر چاه اقدام شد. اجرای گزینه های الف و ب به ترتیب موجب حذف نیاز 2800 و 5740 هکتار از اراضی شبکه از آب سطحی و جاگزینی آن با حفر به ترتیب40 و 95 حلقه چاه با آبدهی 20 تا 35 لیتر بر ثانیه می شود. که نتیجتاً این امر باعث برطرف ساختن مشکل زهکشی بیش از 5700 هکتار از اراضی مستعد این شبکه گردیده و با تشکیل تعادل جدیدی در آبخوان دشت امکان پذیری و پایداری آن نیز در بلند مدت به بررسی شد.

تنش آبی از مهمترین عوامل محدود‌کننده عملکرد بخصوص در محصولات زراعی بشمار می‌رود و از این حیث بخش عظیمی از تصمیم‌گیری‌های مدیریتی و برنامه‌ریزی‌های آبیاری را به خود اختصاص داده است. به منظور بررسی و به کمیت درآوردن این فاکتور، تا کنون شاخص‌های متعددی ارائه شده است که از مهمترین آنها می‌توان به شاخص تنش آبی گیاه به روش ایدسو اشاره کرد که با استفاده از درجه حرارت برگ به برآورد تنش آبی وارده به گیاه می‌پردازد و مهم¬ترین پارامتر تاثیر¬گذار بر این شاخص میزان رطوبت ناحیه توسعه ریشه است. این تحقیق در سال زراعی 1392- 1391 در اراضی کشت و صنعت نیشکر سلمان فارسی در ماه¬های اردیبهشت الی مهر در مزرعه R8-1 در جنوب اهواز انجام شد. به منظور بدست آوردن پارامترهای لازم در محاسبه شاخص تنش آبی گیاه(C.W.S.I ) نیشکر راتون اول واریته "CP48-103" وپس از آن، برقرار نمودن رابطه بین شاخص تنش آبی گیاه نیشکر با درصد رطوبت حجمی خاک ناحیه ریشه و همچنین با درصد رطوبت غلاف برگ که به عنوان روش استاندارد در برنامه ریزی آبیاری این محصول مورد استفاده قرار می گیرد. داده های صحرایی برداشت شده در این تحقیق شامل؛ دمای هوا ،دمای دماسنج مرطوب، دمای پوشش سبز گیاه، درصد رطوبت خاک ناحیه ریشه و درصد رطوبت غلاف برگ گیاه می باشند. از پارامترهای مهم شاخص تنش آبی گیاه ، خط مبنای پایینی یا خط بدون تنش می باشد و آن، بیانگر رابطه بین اختلاف درجه حرارت پوشش سبز با درجه حرارت هوا "TC - Ta" و کمبود فشار بخارهوا V.P.D"" می باشد.برای بدست آوردن این پارامتر، اندازه گیری دمای پوشش سبز در آن قسمت از مزرعه انجام میشود که حدود 48 ساعت قبل آبیاری شده وگیاه درحال پتانسیل، تعرق می نماید. در این تحقیق خط مبنای پایین در روزها و ماه¬های مختلف فصل رشد بدست آمد. تحلیل آماری نشان داد بین این خطوط تفاوت معنادار وجود ندارد لذا می توان برای کل طول دوره رشد، یک رابطه واحد ارائه کرد. پارامتر دیگر در شاخص تنش آبی، خط مبنای بالایی است، که بیانگر حداکثر اختلاف درجه حرارت بین دمای پوشش سبز و دمای هوا است و زمانی اتفاق می افتد که تعرق گیاه متوقف شده و گیاه در تنش کامل باشد. در این حالت، این خط مستقل از کمبود فشار بخار هوا شده و به صورت خطی افقی در می آید. این خط، وابسته به خط مبنای پایینی می باشد. در این تحقیق رابطه خط مبنای بالایی، برای ماه¬های مختلف دوره کشت بدست آمد. همچنین مقدار شاخص تنش آبی گیاه در ماه¬های مختلف و در روزهای مختلف از دور آبیاری و در هشت نقطه از مزرعه که دستگاه رطوبت¬سنج TDR کارگذاشته شده بود محاسبه شد و رابطه رگرسیونی بین شاخص تنش آبی و رطوبت ناحیه ریشه برای ماه¬های مختلف و همچنین برای کل دوره رشد بدست آمد. همچنین شاخص تنش آبی برای گیاهان قسمتی از مزرعه که چند روز از آبیاری آنها گذشته و گیاه تا حدودی با کمبود آب برای تعرق مواجه بوده، محاسبه شد. از این گیاهان نمونه گیری و رطوبت غلاف برگشان در آزمایشگاه اندازه گیری و در نهایت رابطه رگرسیونی بین درصد رطوبت و مقدار شاخص تنش آبی متناظر با آنها بدست آمد. با داشتن درصد رطوبت مجاز و استفاده از روابط بدست آمده میتوان مقدار تنش آبی مجاز را بدست آورد، سپس با مراجعه به مزرعه و اندازه گیری دمای هوا و پوشش سبز، مقدار شاخص تنش آبی مزرعه را محاسبه کرد و اگر از شاخص مجاز بزرگتر باشد مزرعه نیاز به آب داشته و در غیر اینصورت رطوبت مزرعه مناسب خواهد بود. همچنین با داشتن روابط بدست آمده می¬توان سناریو¬های مختلف آبیاری را به راحتی اعمال کرد.